Một thời tuổi trẻ giữa rừng - Kỳ 2: Trường học giữa rừng già
Những lớp học dã chiến giữa bạt ngàn rừng núi. Những buổi học mà đôi khi cả thầy và trò nếu chậm chân chút thôi đã không thể thoát khỏi cái chết trong gang tấc. Những bài học làm cách mạng sơ khai dưới tầm đạn pháo đã trở thành bão lửa tiến công trên đường phố Sài Gòn.
Ngăn cách bí mật
Có một nguyên tắc phổ biến ở cứ: chỉ những ai sống “muôn năm” trong cứ mới không cần “ngăn cách”, còn tất cả cán bộ hoạt động công khai trong nội thành khi vào cứ đều phải trùm đầu, bịt mặt bằng khăn rằn, chỉ chừa hai mắt để không nhận ra nhau. Không gian của mỗi học viên cũng được chia thành từng ô nhỏ, ngăn bằng những tấm nilông. Một trong những “thầy giáo chiến khu” - anh Bảy Gắng (Trần Hưng Đoàn, hiện sống tại quận Bình Thạnh, TP.HCM) kể: “Trong nội thành sẽ báo trước thành phần về học. Người phụ trách lớp chia sẵn các tổ, những người hoạt động cùng nhau được bố trí khác tổ để không nhận ra giọng nói của nhau khi phát biểu. Đôi lúc lớp học chỉ có vài ba người chứ không tập trung đông”.
Không chỉ ngăn cách mặt và tiếng nói, những lãnh đạo hoạt động công khai trong nội thành hay người dễ bị nhận dạng phải che kín bằng mền hoặc tấm nilông từ đầu đến chân. “Hồi đó, các lãnh đạo phong trào sinh viên học sinh như Lê Văn Nuôi, Huỳnh Tấn Mẫm khi về cứ thường không vào sâu, không ở lâu mà xong việc phải trở ra ngay để không bị nghi ngờ. Những anh này phải được huấn luyện đơn tuyến, lớp chỉ có một thầy một trò” - chị Tư Liêm (Trương Mỹ Lệ, nguyên quyền bí thư Thành đoàn Sài Gòn - Gia Định, hiện sống tại quận 7, TP.HCM) cho biết.
Anh Tám Đăng (Trương Anh Dũng, hiện sống tại quận Bình Thạnh, TP.HCM), một trong những cán bộ ra vào cứ nhiều lần, nhớ rằng dù việc tuân thủ nguyên tắc chặt chẽ nhưng thỉnh thoảng anh em vẫn nhận ra nhau. Người phụ trách lớp đã tính trước khi kết thúc ai ra trước, ai ra sau, ai đi xe, ai lên đò. Là nói vậy, nhưng có khi ra trễ, hết xe đành phải lên đò hoặc ngược lại nên gặp nhau. Ngoài ra, áo quần kiểu thị thành khi về cứ đều xếp cất, mỗi người được phát hai bộ quần áo bà ba đen. Thế nhưng vẫn có trường hợp nhận ra nhau vì cái... quần tắm trên dây phơi do cùng đi tắm biển Vũng Tàu trước khi vào cứ.
Lại có trường hợp không vì lộ tiếng nhưng lộ... bàn chân khi các nàng ngồi võng thõng chân. Trong cứ mỗi học viên được chia một khu vực, một chiếc võng cũng là chỗ ngủ và đều có vách ngăn nhưng không che kín sát đất nên có khi nhận ra nhau từ đôi dép. Vì vậy khi vào cứ, tất cả giày dép đi trong Sài Gòn phải bỏ lại bên ngoài, mọi người đều dùng loại dép giống nhau đi lại trong cứ. “Nhưng không được đi dép râu vì như vậy lúc trở ra nội thành, các vết lằn của quai dép trên chân có thể bị nhận diện”, chị Tư Khoa (Đặng Thị Hiền, hiện sống tại quận 1, TP.HCM) nói.
Học ở rừng, đánh trên phố
Ngày đó, tùy tình hình và đối tượng học viên, cấp trên sẽ quyết định điều ai trước, ai sau về cứ học tập, thời gian học có thể dăm ba ngày, vài tuần hay cả tháng... Anh Bảy Gắng cho biết: “Học lý thuyết là chủ yếu. Tất cả được thảo luận, nhớ tại chỗ hoặc nhớ đề cương để về vận dụng lại. Trước khi ra khỏi cứ, tất cả tài liệu phải đốt hết, không ai được phép mang theo”. Có khi học viên còn được thực hành sử dụng súng, nhưng quan trọng nhất là cách cất giấu súng. Bài học phổ biến là khoét ruột cuốn từ điển sao cho có thể nhét vừa khẩu súng vào đó, khi cần thiết sẽ ngang nhiên mang súng theo mà không sợ bị nghi ngờ. Chị Tư Tín (Trần Thị Ngọc Hảo, hiện sống tại quận Gò Vấp, TP.HCM) nhớ lại: “Học cái chung, khi về hoạt động tùy đối tượng mà mỗi cán bộ có những vận dụng phù hợp. Truyền đạt cho thành phần trí thức như sinh viên học sinh phải khác với công nhân, nông dân”.
Hồi đó, theo “thầy giáo chiến khu” Bảy Gắng, cánh sinh viên học sinh hoạt động nội thành về cứ bởi nhiều lý do: báo cáo tình hình hoạt động, học nghị quyết, huấn luyện công tác hoặc “điều lắng” khi đã bị lộ… Khi về cứ học tập, hầu như tất cả cán bộ hoạt động công khai trong phong trào đấu tranh của sinh viên học sinh Sài Gòn - Gia Định trong kháng chiến chống Mỹ đều được huấn luyện những bài học cơ bản. Đó là những bài học về lý tưởng, đường lối cách mạng VN ở miền Nam, phương pháp làm cách mạng, năm bước công tác vận động thanh niên, và bài cuối cùng về đạo đức, khí tiết của người cộng sản. |
Vận dụng những điều đã học là cách đo lường tốt nhất việc tiếp thu từ các lớp học giữa rừng. Theo lời kể của chị Tư Liêm, khi đó hay có các hoạt động biểu dương lực lượng. Có lần việc biểu dương lực lượng dự định thực hiện bằng một tai nạn giả, một người đóng vai bị tai nạn, các lực lượng sẽ tạo thành đám đông hiếu kỳ đến xem.
Nhưng kế hoạch bất thành vì ngay khi tai nạn xảy ra, nhân vật đóng vai bị cảnh sát đưa về đồn, “con mồi” không còn lấy gì biểu dương lực lượng? Lập tức, chị kéo đám đông đến đồn cảnh sát, khóc bù lu bù loa nhận “con mồi” là anh, má nghe anh bị tai nạn khóc quá trời biểu em lên coi anh ra sao. Đám đông cũng hùa theo la ó đòi thả người dữ quá nên cảnh sát cuối cùng đành phải thả. Chỉ đợi có vậy, chị la lên: “Thôi xong rồi giải tán đi”. Vậy là vừa được biểu dương lực lượng, vừa cứu được người của mình.
Trốn gia đình làm cách mạng, cuối cùng Tư Khoa cũng không thoát khỏi vòng tù tội khi cơ sở bị bể. Nhưng chính những lúc tưởng như gian khó nhất, chị nhớ lại và áp dụng mềm mại bí quyết “nhất lý, nhì lì, tam suy, tứ tử” đã được dạy từ lớp học giữa rừng. Chị nhai và nuốt tài liệu duy nhất (nhất lý) liên quan thân phận của mình nên dù ra tay tra tấn, đối phương vẫn không có chứng cứ buộc tội nếu chị không khai báo (nhì lì).
Tư Khoa biến câu chuyện của mình thành tâm điểm của báo chí quốc tế với cuộc họp báo ngay trên băng ca (tam suy) trong thân hình tiều tụy cùng chiếc còng số tám trên tay được sản xuất tại Mỹ. Tám tháng di chuyển từ nhà lao vô bệnh viện rồi lại về nhà lao, chị làm phá sản những kịch bản của đối phương và trở về trong tư thế của một người chiến thắng. Chị Tư Liêm lý giải: “Qua huấn luyện, cán bộ sẽ học thêm được nhiều điều nhưng cái chính vẫn tùy hoàn cảnh cụ thể. Từ những điều học trong cứ, cần sự nhanh trí, sáng tạo của mỗi người để xử lý thêm chứ tình huống làm sao giống nhau hết được”.
___________________________
Tiêu đề: Thời tuổi trẻ giữa rừng - kỳ 2 Trường học giữa rừng 
Wed Mar 02, 2011 10:11 pm
